روحـانـی نمــونـه
مقـدمـه
نمونه ها زیادند؛ مثل پدر نمونه، معلم نمونه، کارگر نمونه، رزمنده ی نمونه، و... اما ما در اینجا از «روحانی نمونه» سخن خواهیم گفت. این واژه ترکیبی از «روحانی» و «نمونه» می باشد. بنابراین لازم است در ابتدا این دو واژه را موشکافی کنیم.
روحانی کسی است که توجه به مسائل خدائی و گرایش به سوی معنویت و آخرت در همه ی زندگی او جاری است؛ زیرا روح همان حقیقت الهی است که در قالب جسمانی انسان دمیده شده است. نتیجه ی حاصل از این تعریف این است که اگر کسی تمام توجهش به جمع اموال بوده، بگونه ای که حتی اعمال معنوی را نیز با محاسبات مادی می سنجد، او روحانی نبوده بلکه یک شخصیت جسمانی و مادی است که به اشتباه به روح و روحانیت نسبت داده می شود.
اما مراد از نمونه چیست یا کیست؟ نمونه شخصی را می گویند که خارج از روال طبیعی و بیشتر از حدّ معمول از استعدادهای خدادادی خود استفاده کرده است.
برای واضح تر شدن مطلب، کشاورز نمونه و صنعتگر نمونه و معلم نمونه را مثال می زنیم.
* کشاورز نمونه به کسی می گویند که در اثر فرایندی به تولید حداکثری محصول دست پیدا کند. مثلاً اگر یک کشاورز عادی از یک زمین یک هکتاری، سه تُن گندم برداشت می کند، او هفت تُن برداشت کند.
* صنعتگر نمونه کسی است که اگر دیگران در کارگاه خود قطعاتی را به طور معمول می سازند، او قطعه ای را با کیفیّت بهتر و هزینه ی کمتر تولید کند.
* معلم نمونه کسی است که علاوه بر تدریس متعارف، به درد دل دانش آموزان هم گوش کند و برای حلّ مشکلات آنها راه حل پیدا کند. با اولیاء دانش آموزان هم در ارتباط باشد و در روش تدریس، برای فهم بهتر دانش آموزان سبک جدیدی به وجود آورد.
با توجه به این مثال های روشنی که از نظر گذشت، می توان روحانی نمونه را نیز تعریف کرد.
یک روحانی نمونه کسی است که خدائی باشد و نهایت تلاش خود را برای فهم و تفهیم درس به کار برده و به غیر خدا توکّل نکند. سیره و روشی را ابداع کرده و به کار بندد که هدایت گری جامعه با سهولت و کیفیت بهتر انجام بگیرد.
برای رسیدن به این ایده (روحانی نمونه) ویژگی ها و پارامترهایی لازم است که در سلسله بحث هایی به بررسی و تحلیل آنها خواهیم پرداخت.
1- کـار بـرای خـدا
ویژگی اول یک روحانی نمونه از دو عنوان «کار و تلاش» و «برای خدا بودن» تشکیل یافته است.
از ویژگی های یک روحانی نمونه، تلاشگری او است. این ویژگی از آموزه های قرآنی اسلام است. چنانکه در مورد آیه ی هفتم از سوره ی انشراح (بنا بر قرائت مشهور از کلمه ی« فَانصَبْ» که می فرماید: «فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ») با استفاده از کلام مفسرین بزرگ نکاتی قابل ذکر است. از جمله اینکه برای یک سالکِ راه خدا، از کار اُفتادگی، فراغت و بازنشستگی معنا ندارد.
رسول گرامی اسلام(ص) اگر نهایت تلاش خود را به کار نمی بستند، چگونه می توانستند بیش از هشتاد جنگ را اداره کنند؟ و چگونه می توانستند فضای جهالت عربی را به فضای تمدن اسلامی و علم و معرفت تبدیل کنند.
نمونه ی معاصر انسان های تلاشگر، امام راحل(ره) است. اگر ایشان تمام تلاش خود را به کار نمی بستند، چگونه می توانستند تا حدود شصت سالگی بارِ علم خود را از نظر فقاهت و فلسفه و تفسیر و عرفان و علوم دیگر بسته و از حدود شصت سالگی تا نزدیک هشتاد سالگی، انقلابی با آن عظمت را رهبری و به ثمر رسانند.
مقام معظم رهبری نمونه دیگری برای انسان های تلاشگر به شمار می آیند؛ چرا که هم مبارزات دوران ستمشاهی و هم مبارزات زمان انقلاب را مدیریت کرده و در همان حال در ابعاد علمی به مراتب عالی اجتهاد و مرجعیت رسیدند.
بسیاری از مجتهدین و مبارزین از همین قبیل می باشند؛ چرا که بدون کار و تلاش به بخشی از این موفقیت ها هم دست نمی یافتند.
اما در مورد عنوان دوم که (خدائی بودن) است نیز باز از قرآن کریم مدد می جوئیم.
آیه ی هشتم از سوره انشراح، به خداگرائی و جهت دادن کار و تلاش به سمت معبود توصیه می فرماید: « وَ إِلَى رَبِّکَ فَارْغَبْ »
«رغبت» همان گرایش نفسانی و نیت و اراده است که لازم است در جهت رضایت خدا شکل بگیرد نه در راه خودپسندی و خودخواهی.
علاوه بر آیه ی فوق، قید «فی سبیل الله» که در بسیاری از آیات تکرار شده است و تعبیرات دیگری مانند: «یَخْشَوْنَهُ وَلَا یَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ»(احزاب/39) که در مورد مبلّغین حقیقی راه خدا بیان گردیده و آیه ی شریفه «أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَ فُرَادَى»(سبأ/46) که تنها موعظه الهی به پیامبر عظیم الشأن می باشد، همه تأکیدی بر انطباق کار و کوشش با جهت و غرض الهی است.
در اینجا برای دوری از کلّی گویی، به چند نمونه از مصادیق «کار برای خدا» که روحانی نمونه خود را به آن مزین کرده، اشاره می شود:
*روحانی نمونه برای تبلیغ دین خدا، فقط به منطقه ی پُرجمعیت یا کم جمعیت توجه ندارد.
*روحانی نمونه به کم یا زیاد بودن حق الزحمه، دل بسته نیست.
*روحانی نمونه توکّل به فلان آقا و فلان مؤسسه و فلان اعزام کننده ندارد؛ اگر چه با همه ی آنها همکاری می کند.
*روحانی نمونه خوشبختی و بدبختی خود را مرهون استقبال یا عدم استقبال مردم نمی داند.
*روحانی نمونه گاهی سکوت و گاهی فریاد و حرکت را وظیفه ی خود می داند.
*روحانی نمونه حرکت کل جامعه بشری را که مقدمه ی ظهور منجی عالم است مدّ نظر دارد. یعنی در راستای جهانی بودن اسلام تلاش می کند؛ چنان که امام خمینی فرمودند: «ما سنگرهای کلیدی دنیا را فتح خواهیم کرد.»
