2ـ ج: آفرینش انسان از آب: «و هُوَ الَّذِی خَلقَ مِنَ الماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَبَاً و صِهراَ: و او خداوندی است که از آب بشری آفرید و او را اصل نژاد و مایه ی تولید نسل انسان گردانید.»(فرقان/ 54)
استاد مشکینی به آیه 56 سوره فرقان، مثل همان تقریر آیات خلقت انسان از خاک استدلال کرده و می‌نویسد: «این آیات، وضع این نوع (انسان) را قبل از پیدا کردن شکل انسان، بیان می‌کنند.»[25]
بررسی:
در مورد آیات فوق دو تفسیروجوددارد: اول اینکه مقصود از خلقت انسان از آب این است که مقدار زیادی آب در بدن انسان(حدود 70%) وجود دارد.[26] دوم اینکه مقصودآن است که انسان ازآب نطفه و منی آفریده شده است. [27] بنابراین آیات فوق ربطی به مراحل تکامل خلقت انسان و نظریه ی داروین ندارند.
3ـ ج: آفرینش انسان از نطفه: «إنّا خَلَقنا الإِنسَانَ مِن نُطفَةٍاَمشاجٍ نَبتَلِیهِ: ما او را از آب نطفه در هم آمیخته خلق کردیم تا او را بیازمائیم.»(دهر/ 2)
استاد مشکینی در مورد این آیه می‌نویسد: «معنای «نطفه» در آیه ی مزبور «آب» است که مواد و اجزاء به هم آمیخته ی داخل آن (امشاج)، آن را به صورت گِل و لجن ریخته شده(حمأ مسنون) درآورده بودند و از همین ماده ی اولیه حیاتی، ابتدا سلول ها و بعد، انواع جانورانِ نخستین و بعد حیوانات بالاتر و.... پدید آمده‌اند.»[28]
بررسی:
«نطفه» در لغت به معنای سیلان ضعیف هر چیزی است. به آب خالص نیز نطفه اطلاق شده است. و به نطفه ی مرد و زن، نطفه گویند؛ چون سیلان دارد. در مورد تفسیر آیه ی 2 سوره دهر، یازده دیدگاه وجود دارد که مهم ترین آنها عبارتند از:
1ـ اختلاط نطفه ی زن و مرد. 2ـ به معنی استعدادهای درونی و عوامل وراثت 3ـ اختلاط مواد ترکیبی نطفه (اجزاء آن)
4ـ همه ی اینها با همدیگر 5ـ به معنی تطوّرات نطفه در دوران جنینی. [29]
ولی کسی از مفسران را نیافتیم که «نطفه» را به معنای «آب» تنها (نه نطفه مرد، نه مخلوط آنها)تفسیر کنند. و خود واژه ی امشاج هم قرینه است که آب مراد نیست. اما اینکه «نطفه» به معنای آب همراه با گل و لجن باشد، در معانی لغوی و اصطلاحی «نطفه» وجود ندارد. پس نطفه یا باید به معنای مَنی مرد یا مایع جنسی زن و مرد باشد و تفسیری که استاد مشکینی ارائه کرد، موافق هیچکدام از معانی لغوی و اصطلاحی آیه نیست. [ 30]
پی‌نوشتها:
1 . مجموعه آثار، ج 1، ص 515 ـ 514.
2 . معارف قرآن، درس33.
3 . تفسیر المیزان، ج 16، ص 169 .
4 . تفسیر المیزان، ج 16، ص 269.
5 . تفسیر المیزان، ج 16، ص 270.
6 . تکامل در قرآن، ص 23 ـ 24.
7 . ر. ک: فی ظلال القرآن، ج 6، ص 111.
8 . باقر حسین زاده ، روزنامه کیهان
9 . تفسیر نمونه، ج 13، ص 396 و ج 9، ص 25 ـ 26
10. تکامل در قرآن، ص 24ـ 25.
11. گذشته و آینده جهان، ص 39 ـ 42.
12. تفسیر نمونه، ج 14، ص 508 ـ 509
13. باقر حسین زاده ، روزنامه کیهان
14. تکامل در قرآن، ص 25 ـ 26 با تلخیص.
15. همان، ص 30 ـ 32.
16. تفسیر نمونه، ج 11، ص 88 ـ 89
17. باقر حسین زاده ، روزنامه کیهان
18. تکامل در قرآن، ص 26ـ27
19. همان، ص 32ـ33.
20. تفسیر نمونه، ج 14، ص 23 و ص 207 و ج 17، ص 125 و ج 20، ص 165
21. استاد مصباح یزدی، معارف قران، ص 330.
22. باقر حسین زاده ، روزنامه کیهان
23. استاد مصابح یزدی، معارف قرآن، ص 330.
24. مفردات راغب ماده سل.
25. تکامل در قرآن، ص 27.
26. استاد مصباح یزدی، معارف قرآن، ص 320 ـ329 و تفسیر نمونه، ج 13، ص 396 و ج 15، ص 126.
27. استاد مصباح یزدی، معارف قرآن، ص 329 و 330
28. تکامل در قرآن، ص 39.
29. المیزان، ج 20، ص 209 و 210 و نمونه، ج 25، ص 334.
30. باقر حسین زاده ، روزنامه کیهان.
